Szachy i kodowanie... Nauka przez zabawę

Kiedy powstały szachy, tak naprawdę nie wiadomo, za kolebkę szachów uważa się Indie, a za ich przodka starożytną grę wojenną "szaturanga", rozgrywaną na 64 - polowej planszy. Gra przeznaczona była dla czterech graczy, każdy z nich posiadał następujące bierki: konia, słonia, łódź, radżę i czterech żołnierzy. O ruchach figur decydował rzut kostką, więc gra miała charakter losowy. Po jakimś czasie szaturanga uległa modyfikacji, powstała czaturanga, a następnie szatranż. Finalnie liczba graczy zmniejszyła się do dwóch, usunięta została też kostka. Stopniowo zwiększona została liczba bierek, oraz sposób ich poruszania się, a dla uatrakcyjnienia gry, pojawiła się roszada, promocja oraz mat. Szachy stały się grą strategiczną, obecnie znaną i cenioną na całym świecie (za pionek.net - gry planszowe - krótka historia szachów, za Władysław Kopaliński "Opowieść o rzeczach powszednich").

Nauka kodowania, podstaw programowania nie może pochwalić się tak długą historią, natomiast świetnie wpisuje się w aktualne czasy, potrzeby rynku, gdzie z technologiami informacyjno komputerowymi spotykamy się dosłownie na każdym kroku i to już od najmłodszych lat.

O odpowiedzialne wprowadzenie najmłodszych w świat nowoczesnych technologii i programowania, dba między innymi społeczność związana ze Stowarzyszeniem Mistrzowie Kodowania, proponując udział w programach kierowanych do dzieci w różnym wieku: Mistrzowie Kodowania i Mistrzowie Kodowania Junior, oraz udział w wielu inicjatywach i eventach, których celem jest nauka podstaw programowania, takich jak Code Week, Scratch Day, Godzina kodowania i wiele innych.

Logiczne myślenie i jeszcze inne plusy

Gra w szachy to rozwój kompetencji matematycznych, a w szczególności rozwój logicznego, analitycznego myślenia, orientacji przestrzennej, umiejętności rozwiązywania problemów. Wpływ gry na cechy osobowościowe również jest pozytywny: koncentracja uwagi, intuicja,odpowiedzialność, radzenie sobie z błędami to cechy, które pod wpływem szachów ulegają rozwojowi.

Gdybym chciała wymienić pozytywne efekty nauki kodowania, mogłabym to zrobić metodą "kopiuj - wklej", bo są tożsame z tymi wyżej wymienionymi, dodatkowo ucząc kodowania kładziemy nacisk na pracę parami, w grupach, naukę współdziałania w zespole, działanie dla jego dobra, ale z poszanowaniem indywidualnych cech, umiejętności i potrzeb jednostki. Budujemy relacje, które w przyszłości pomogą obiektywnie podejść do możliwości, jakie dają nowoczesne technologie, czerpać z nich to co najlepsze i unikać potencjalnych zagrożeń wirtualnego świata.

Mistrzowska mata i szachownica

Szachownica to 64 pola, w dwóch kolorach, mata to stupolowa biała kratownica. W szachach, każda bierka ma podpiętą procedurę ruchu, czyli taki kod, decydujący o sposobie poruszania się jej po szachownicy. Więc znowu coś je łączy, znowu się przeplatają...na zajęciach z przedszkolakami

wykorzystałam to podobieństwo i powstała duża szachownica, umożliwiająca nam grupową naukę podstaw gry w szachy. Może, któreś z dzieci zainteresuje się tematyką i naukę będzie kontynuować w domu, lub jednym z ośrodków kultury.

 Na zdjęciu grupa "Sówki" i "Misie" z Przedszkola Nr 83 w Lublinie

Wakacyjny czas wyjazdów, ale i rozwijania zainteresowań

Wakacje, to dla dzieci czas odpoczynku, wyjazdów, nawiązywania nowych znajomości. Spora grupa dzieci zostaje jednak w swojej miejscowości. Dobrze jest, kiedy mogą skorzystać z oferty ośrodków kultury i rozwijać swoje zainteresowania, lub popróbować nieznanych dotąd aktywności. W Lubartowie prężnie działa Lubartowski Ośrodek Kultury, a w nim swoje umiejętności szachowe doskonali amatorska drużyna sportowa "Szachy Lubartów". Tradycją stał się już, wakacyjny turniej dla dzieci i młodzieży, w którym wystąpić może każde chętne dziecko, niezależnie od wieku i umiejętności (w tym roku to już XIII wakacyjny turniej – Lubartów 2016). Turniej nie wiąże się z opłatą, a w ostatnim, podsumowującym dniu można zdobyć okręgowe kategorie szachowe: V lub IV. W przerwie rozgrywek można było spróbować kodowania na macie edukacyjnej Mistrzów Kodowania oraz spróbować zaprogramować robota Dasha. Większość uczestników zajęć pokazowych MK, to mali miłośnicy szachów, więc zadania przygotowane dla nich na macie, miały związek z tą królewską grą. Na początek praca na osiach współrzędnych, dzieci układały kwadraty, kierując się informacją o ich położeniu, zaszyfrowaną za pomocą współrzędnych. Kwadraty tworzyły figurę szachową - wieżę i to była dla nich zagadka do odkrycia. Następnie wspólne ułożenie sudoku, błędów nie uniknęliśmy, ale nie o brak błędów, tylko o zabawę, pokombinowanie i logiczne pomyślenie nam chodziło. A potem robot Dash poruszający się po uprzednim zaprogramowaniu go w aplikacji "Blockly". A jak wyglądało zadanie dla Dasha przedstawię w punktach:

- na macie rozłożone są ilustracje przedstawiające bierki szachowe, na ich rewersie znajdują się zadanie szachowe (olaminowane, więc do wielokrotnego wypełnienia przy pomocy mazaków suchościeralnych),

- Robot przemieszczał się będzie od bierki do bierki, kolejność uzależniona od ilości punktów, jaką ma dana bierka (w kierunku rosnącym),

- Przy dojechaniu do właściwej figury, Dash musi tyle razy zmienić kolor świateł, ile ma ona punktów,

- zanim Dash będzie mógł być zaprogramowany na dojazd do następnej figury dziecko rozwiązuje zadanie szachowe (mat w drugim ruchu),

- Przy ostatnim przejeździe, Dash dojeżdżając do króla mówi "Szach mat" (aby było to możliwe dzieci muszą wgrać tekst i wprowadzić go do pamięci).

Zdjęcia wykonane w Lubartowskim Ośrodku Kultury

Warto grać w szachy i warto kodować

Mistrzowie Kodowania, pracując z najmłodszymi starają się łączyć nowoczesne technologie, pracę na urządzeniach mobilnych, podstawy robotyki z tradycyjnymi zabawami, grami znanymi od lat, takimi jak statki, szachy, sudoku, czerpiąc z nich to co najlepsze i dążąc do równowagi, bo zarówno gry planszowe, szachy jak i robotyka pomagają osiągnąć ten sam cel: rozwój miękkich kompetencji, rozwój kompetencji matematycznych...i dobrą zabawę wśród rówieśników. Coraz częściej zauważamy pozytywny wpływ i kodowania i gry w szachy na rozwój dzieci, stąd duże zainteresowanie programem Mistrzów Kodowania. Od 2013 roku wybrane szkoły biorą udział w Ogólnopolskim Projekcie Polskiego Związku Szachowego "Edukacja Przez Szachy w Szkole", a od września 2016 roku ruszy pilotażowy program wprowadzenia zajęć programowania do szkół. Więc jeśli mamy możliwość posłania dziecka na zajęcia z kodowania, robotyki czy nauki gry w szachy, to warto z tego skorzystać.

autorka tekstu: Anna Świć - nauczycielka przedszkola, logopeda w Przedszkolu Nr 83 w Lublinie. W swojej pracy stara się wykorzystywać nowoczesne technologie, odpowiedzialnie wprowadzać dzieci w cyfrowy świat. Pamięta o tym, że najefektywniejszą formą nauki małych dzieci jest zabawa.