W świecie nowych technologii technologii programowanie stało się umiejętnością niezbędną w XXI wieku. Wszyscy zdajemy sobie sprawę, że przyszłość naszej cywilizacji to przyszłość cyfrowa. Wobec tego warto wyposażyć również uczniów niepełnosprawnym intelektualnie w takie umiejętności, które pozwolą im samodzielnie funkcjonować we współczesnym świecie. Należy jednak dobrać odpowiednie narzędzia,formy pracy i metody, które ułatwią uczniom ze SPE ich przyswojenie. Czasami wystarczy po prostu obniżyć stopień trudności zadań i ćwiczeń i zindywidualizować narzędzia pracy.
W tym roku szkolnym nasza szkoła- Zespół Szkół Specjalnych w Kowanówku, bierze udział w pilotażowym programie- nauki programowania. Na naszych zajęciach prowadzonych w ramach programu zachęcamy uczniów do twórczej aktywności, pokazując im, że nie trzeba być tylko odbiorcą cyfrowej rzeczywistości, ale można ją również współtworzyć. Na podstawie naszych obserwacji widzimy, że umiejętność programowania przynosi wiele korzyści uczniom niepełnosprawnym intelektualnie. Wyposaża ich w ważne umiejętności życiowe takie jak planowanie, przewidywanie tego co się wydarzy, wdraża do samooceny, poza tym rozwija kompetencje społeczne, uczy zasad dobrej współpracy, efektywnego rozwiązywania zadań w grupie. Rozwija logiczne myślenie, orientację przestrzenną i wdraża do wielozmysłowego rozwiązywania problemu i zadania.
Jak zatem należy uczyć programowania uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi?
Otóż szkoła powinna tak zorganizować zajęcia, żeby dziecko mogło odnieść sukces i mieć poczucie sprawstwa. Co więcej, dobrać takie narzędzia i metody nauczania, aby poprzez zabawę rozwijało ono kreatywność i nabywało nowe umiejętności. Na początek warto zaplanować takie aktywności, które dostarczą dziecku maksimum radości a przy okazji je rozwiną. Doskonałą propozycja są roboty takie jak Dash i Dot, Ozobot czy Pszczółka Bee Bot. Nieocenionym pomocą dydaktyczną jest Mata Mistrzów Kodowania, dedykowana do nauki logicznego myślenia oraz wstępu do programowania w edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej, przygotowana przez trenerów-nauczycieli w ramach programu Mistrzowie Kodowania Junior. Z powodzeniem można ją również wykorzystać podczas zajęć z uczniami niepełnosprawnymi intelektualnie.
Mata Mistrzów Kodowania
Dwustronna plansza wykonana z lekkiego tworzywa, łatwego w utrzymaniu czystości. Podzielona na mniejsze płaszczyzny, na której dzieci układać mogą kolorowe, atrakcyjne wizualnie i sensorycznie klocki, podzielone na 3 kategorie: rośliny, zwierzęta i środki transportu. Mata wraz z klockami służy nie tylko do wstępnych aktywności związanych z kodowaniem, ale także do rozwoju kompetencji matematycznych, orientacji w przestrzeni, w schemacie własnego ciała, tworzenia zbiorów, porównywanie ilości, odczytywania i określania położenia przedmiotów na osiach, określania kierunków. Matę możemy także wykorzystać do rozwijania słownictwa poprzez układanie historyjek obrazkowych, dzielenia wyrazów na sylaby, wyodrębniania głosek. Młodsze dzieci mogą z pomocą maty uczyć się kolorów, określać wielkości czy stosunki przestrzenne. Z pewnością mata ułatwi nam usprawnianie zaburzonych funkcji u dzieci, ale także ich rozwój i doskonalenie nabytych już umiejętności.
Podczas pierwszych zajęć z matą kodowania na zajęciach rewalidacyjnych z uczniami klasy 1-2 doskonaliłyśmy umiejętność przeliczania, utrwalałyśmy poczucie wartości liczby. Wdrażałyśmy dzieci do porównywania i porządkowania liczb. Aktywność uczniów przerosła nasze oczekiwania. Taka forma aktywności i nauki wywarła na nich duże wrażenie i nie mogły się już doczekać kolejnych zajęć. Matę wykorzystujemy na wiele sposobów, ucząc symboli świątecznych, zachęcając do poszerzania słownictwa, utrwalając umiejętności matematyczne, ale również kształtując sprawność fizyczną.
Uczniowie podczas lekcji wychowania fizycznego doskonalą np. sprawność poruszania się w przód, w prawo, w lewo oraz umiejętność wykonania określonej ilości kroków - skoków. W ciekawy sposób rozwijają koordynację wzrokowo – ruchową, łącząc ćwiczenia skoczne z ułożonym kodem. Mamy wiele pomysłów na to, jak skutecznie wdrażać elementy programowania wykorzystując matę i na pewno je zrealizujemy.
Kodowanie na wychowaniu fizycznym. Umiejętności matematyczne na macie. Doskonalenie dni tygodnia na macie.
A co z najmłodszymi uczniami?
Dla nich rewelacyjną pomocą, która nie tylko wprowadzi ich w świat kodowania jest „Scottie to sympatyczny kosmita, którego los zależy od naszych umiejętności programistycznych. Ta innowacyjna gra jest połączeniem kartonowych klocków, które służą do pisania programów i aplikacji dzięki której możemy zeskanować stworzony kod i wprawić w ruch Scottiego.
Scottie Go! występuje w dwóch wersjach. W wersji dla użytkowników domowych oraz w wersji edukacyjnej, która zawiera 91 zadań podzielonych na 10 modułów. Nauczyciele mają również dostęp do: ·
● bazy materiałów metodycznych i rozwiązań;
●wysokiej jakości plansz z zadaniami, które mogą posłużyć do opracowania kart pracy lub wyświetlenia na ekranie podczas zajęć;
●specjalnego konta "Nauczyciel", które zawiera odblokowane wszystkie zadania we wszystkich modułach.
Wersja edukacyjna pozwala również na zainstalowanie aplikacji na dowolnej ilości urządzeń. My wykorzystujemy tę grę w ramach realizowanej w szkole innowacji w pilotażu wdrażania programowania. To doskonałe rozwiązanie dla uczniów niepełnosprawnych intelektualnie, ponieważ pozwala im zrozumieć podstawy programowania. Dzieci od razu widzą efekty swojej pracy, w dowolnym momencie mogą skorygować błędny kod. Poza tym Scottie Go! jest niesamowicie wciągającą grą, nasi uczniowie z trudem mogli się od niej oderwać gdy dzwonek zakończył lekcję, nie mogą się doczekać kolejnych zajęć z intrygującym kosmitą. Dla uczniów ze SPE okazać się może, że klocki Scottie sprawdzą się również w starszym wieku. Z pewnością nie poradzą sobie z wszystkimi zadaniami zaplanowanymi w grze, ale i tak warto próbować.
My w naszej szkole zorganizowałyśmy przy współpracy z Laboratorium Logiki w Obornikach i panem Łukaszem Malinowskim warsztaty ze Scottim, aby udowodnić nie tylko dzieciom, ale także nauczycielom, że programowanie może być zabawą.
Warsztaty ze Scottie Go!
Kodowanie i szyfrowanie informacji może okazać się niesamowitą zabawą dla uczniów, jeśli tylko dobierzemy odpowiednie pomoce. Staramy się proponować naszym uczniom różnorodne formy pracy. Na przykład naukę szyfrowania poprzez zabawę z użyciem szyfrów Cezara oraz harcerskiego szyfru GA-DE-RY-PO-LU-KI. Polegają one na zamianie prawdziwych liter zamiennymi, które zostały wskazane w danym szyfrze.
Do tego celu wykorzystałyśmy graficzną podpowiedź szyfru, która ułatwiła dzieciom odkodowywanie informacji. Na początku dzieci szyfrowały proste wyrazy, najczęściej swoje imię, później pokusiliśmy się już o trudniejsze zdania.
Szyfrowanie w naszych lekcjach
Innym naszym sposobem na naukę kodowania jest diagram, który należy rozszyfrować za pomocą obrazkowego kodu(legendy). Wykorzystałyśmy ten kod na lekcji matematyki z uczniem z ZA, podczas której omawiałyśmy rodzaje kątów. Możemy zaproponować uczniowi, aby zakodował dalszy szyfr, który utworzy podstawę trójkąta i otrzymamy figurę geometryczną.
Aplikacje na iPady i tablety
Warto również skorzystać z bogatej oferty aplikacji na urządzenia mobilne, które oferują nam platformy Android i iOS, tym bardziej, że mobilne urządzenia są sprzymierzeńcem dzieci ze SPE. Zaproponowane przez nas aplikacje będą doskonałym wstępem do świata programowania. Niektóre są proste, inne trudniejsze ale wszystkie są darmowe i pozwalają rozpocząć programistyczną przygodę. Oto one:
Cargo Bot (iOS) –gra logiczna, która polega na odpowiednim ułożeniu kontenerów przy pomocy dźwigu.
The Foos (Android, iOS) – aplikacja edukacyjna wprowadzająca dzieci w świat programowania w zabawny i ciekawy sposób gdzie szczęśliwe stworzenia, inspirują dzieci do tworzenia kodu oraz uczą współpracy. Gra posiada w pełni wizualny interfejs, umożliwiający korzystanie z niej, nawet dzieciom bez umiejętności czytania.
Light-Bot (Android, iOS) – apka, w której dziecko steruje robocikiem, musi on dotrzeć do określonych pól na mapie i zapalić żarówkę.
Sctatch Jr (Android, iOS) – uproszczona wersja Scratcha w której dziecko programuje za pomocą klocków, tworząc interaktywne historyjki i gry.
Hopscotch (iOS) – aplikacja z zabawnymi postaciami, które dzięki młodym miłośnikom kodowania ożywają. Nauka odbywa się na zasadzie przesuwania i upuszczania bohaterów oraz przypisywania im konkretnych poleceń.
Think & Learn Code-a-pillar (Android, iOS) – aplikacja z kolorową, dopracowaną grafiką w której dziecko musi zaprogramować ruch gąsienicy, w taki sposób aby wyprowadzić ją z labiryntu.
Tynker (Android) – aplikacja, która poprzez gry w prosty i przystępny dla dzieci sposób tłumaczy podstawowe zasady programowania. Pozwala ona również stworzyć własną grę.
Daisy Dinosaur (iOS) – bardzo prosta aplikacja z przyjazną grafiką, pozwala na naukę nie tylko prostych komend, ale też pętli i całych sekwencji poleceń.
Kodable (Android, iOS) – aplikacja, w której zadaniem gracza jest niesienie pomocy rodzinie Fuzza – małego, stworka, który musi przebyć wiele labiryntów. Gra pozwala dziecku rozumieć czym jest algorytm i jak go stosować, aby osiągnąć założony przez siebie efekt.
Scratch (Windows, Linux, MacOS) – narzędzie stworzone przez MIT. Dostępny w języku poskim, gdzie programowanie odbywa się w sposób wizualny. Dziecko wykorzystując kolorowe klocki przypominające puzzle tworzy kod i animuje stworzone duszki.
Swift Playgrounds - aplikacja na iPady, dzięki której uczniowie klas gimnazjalnych uczą się programować. Pokazuje ona młodym ludziom, krok po kroku jak programować w Swift’cie – języku, w którym tworzy się aplikacje mobilne na urządzenia firmy Apple.
Program jest podzielony na lekcje, w ramach których uczniowie muszą stawić czoła serii wyzwań i zagadek tak, aby przeprowadzić bohaterów przez poszczególne plansze. Interfejs jest przyjazny i zachęca uczniów do pracy. Kolejne programistyczne zagadki powodują, że gra jest bardzo wciągająca i zachęca gracza do rozwiązywania coraz trudniejszych zagadek. Praca z tą aplikacją podczas lekcji sprawiła, że stała ona się dla naszych gimnazjalistów przyjemnym i zabawnym sposobem na naukę programowania
autorki: Jolanta Majkowska i Zyta Czechowska, nauczycielki Zespołu Szkół Specjalnych w Kowanówku oraz członkinie grupy Superbelfrzy RP i Superbelfrzy Mini, autorki blogów www.specjalni.pl oraz tikzklasa.blogspot.com/
